Trzeba Pilnować Testamentu. Spóźnienie Może Drogo Kosztować
Nieprzedstawienie sądowi testamentu na czas często skutkuje utratą korzyści ze spadku. Taka niefrasobliwość może prowadzić do poważnych konsekwencji dla potencjalnych beneficjentów dziedziczenia testamentowego. To jest główny wniosek wynikający z najnowszego wyroku Sądu Najwyższego, który jest tym bardziej pouczający, że osoba uprawniona z testamentu wiedziała o jego istnieniu, jednak odnalazła go zbyt późno.
Testament Po Sprawie Spadkowej
Sprawa dotyczyła wznowienia postępowania spadkowego po odnalezieniu testamentu. Z wnioskiem takim wystąpiła córka zmarłej, gdyż testament był dla niej korzystniejszy niż ustawowe dziedziczenie, na podstawie którego uzyskała połowę spadku wraz z bratem.
Zgodnie z art. 679 Kodeksu postępowania cywilnego, uczestnik postępowania o stwierdzenie nabycia spadku może żądać zmiany postanowienia, jeśli żądanie to opiera na podstawie, której nie mógł powołać w pierwszym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał taką możność.
Sąd Rejonowy, a następnie Okręgowy w Gdańsku oddaliły wniosek córki zmarłej, argumentując, że miała ona możliwość powołania się na testament w poprzednim postępowaniu spadkowym, jeśli tylko zachowałaby minimalną staranność w uzyskaniu wiedzy o jego sporządzeniu. Sąd podkreślił, że mogła przeszukać dokumenty matki przechowywane przez ojca, do których miała dostęp, lub zapytać ojca, czy matka pozostawiła testament, tym bardziej że miała podstawy przypuszczać, że został on sporządzony. Dodatkowo, przekroczenie rocznego terminu wynikającego z art. 679 § 1 KPC było kolejną przyczyną oddalenia wniosku.
Skarga Kasacyjna
Nie dając za wygraną, wnioskodawczyni wniosła skargę kasacyjną, zarzucając sądom niższych instancji zastosowanie nieadekwatnego miernika należytej staranności i niewyjaśnienie daty, w której uzyskała możność powołania się na testament. Twierdziła, że sądy nie uwzględniły zasady prymatu woli spadkodawcy.
Orzeczenie Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy nie podzielił tych zastrzeżeń, podkreślając, że art. 679 KPC przewiduje poważne ograniczenia w zakresie podstaw żądania i terminu. Ograniczenie to traktuje się jako prekluzję uprawnienia, podyktowaną potrzebą ochrony stabilności porządku dziedziczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem.
Sędzia Agnieszka Piotrowska wyjaśniła, że osoba występująca o zmianę postanowienia spadkowego musi wykazać, że fakty i dowody uzasadniające żądanie zmiany pozostawały poza jej zasięgiem podczas poprzedniego postępowania. Postępowanie o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku nie może być wykorzystywane do usunięcia skutków bezczynności czy błędów uczestnika poprzedniego postępowania.
Sygnatura akt: I CSK 791/23
Kancelaria Adwokacka Adwokat Radosław Krakowiak
ul. Świętego Leonarda 1/28
25-311 Kielce
Tel. 535 866 000
krakowiak.radoslaw@gmail.com